Likwidacja sp. z o.o. – obowiązki likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zwykle skutkuje otwarciem jej likwidacji. Powołany przez wspólników lub sąd likwidator podejmuje działania, które ostatecznie mają doprowadzić do zakończenia bytu prawnego spółki. Jakie są podstawowe obowiązki likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Katalog obowiązków likwidatora spółki z o.o.

Do podstawowych obowiązków likwidatora spółki z o.o. należy zaliczyć:

ogłoszenie o rozwiązaniu spółki z o.o. i otwarciu likwidacji oraz wezwanie wierzycieli do zgłaszania ich wierzytelności;
przeprowadzenie czynności likwidacyjnych;
reprezentowanie spółki wobec osób trzecich i prowadzenie jej spraw;
wykonywanie czynności sprawozdawczych;
wykonanie końcowych czynności, w tym oddanie ksiąg na przechowanie i złożenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.

Ogłoszenie o rozwiązaniu spółki z o.o. i otwarciu likwidacji oraz wezwanie wierzycieli do zgłaszania ich wierzytelności

Obowiązkiem likwidatora jest ogłoszenie o rozwiązaniu spółki z o.o. i otwarciu likwidacji, a także wezwanie wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia. Jeżeli umowa spółki nie przewiduje dodatkowych publikatorów, ogłoszenia należy dokonać w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ogłoszenie powinno nastąpić w ciągu dwóch tygodni od rozwiązania spółki i otwarcia jej likwidacji.

Przeprowadzenie czynności likwidacyjnych

Likwidator powinien wykonać czynności likwidacyjne, do których należy:

zakończenie bieżących interesów spółki;
ściągnięcie wierzytelności spółki;
wypełnienie zobowiązań spółki;
upłynnienie majątku spółki;
podział pozostałego majątku spółki pomiędzy wspólników.

Zakończenie interesów spółki

Likwidator spółki z o.o. powinien dokonać oceny, w jaki sposób zakończyć bieżące interesy spółki oraz w jakich działaniach ma się ono realizować. Wśród działań, których podejmowanie prowadzić będzie do zakończenia bieżących interesów spółki, można wymienić np. zakończenie trwających negocjacji, wypowiedzenie łączących spółkę umów, dokonanie wypowiedzeń umów o pracę, itd.

Ściągnięcie wierzytelności

Likwidator powinien ściągnąć należności spółki z o.o. wynikające z jakiegokolwiek tytułu prawnego. Podlegające ściągnięciu wierzytelności mogą wynikać zarówno ze stosunków prywatnoprawnych (np. wynagrodzenie za wykonane przez spółkę usługi), jak i publicznoprawnych (np. zwrot nadpłaty podatku). W wypadku braku dobrowolnej zapłaty długu przez dłużnika spółki, konieczne jest zainicjowanie odpowiedniego procesu sądowego oraz działań egzekucyjnych.

Warto jednak pamiętać, że likwidator powinien przeprowadzić ocenę tego, jaki sposób ściągnięcia długów będzie dla spółki najkorzystniejszy. Może się bowiem okazać, że zamiast inicjowania procesu, korzystniejsze dla spółki będzie np. zbycie danej wierzytelności.

Wypełnienie zobowiązań

Wypełnienie zobowiązań spółki polega na zapewnieniu przez likwidatora, aby spółka zachowała się zgodnie z treścią stosunków prawnych, których jest stroną. Może to polegać na spełnieniu przez spółkę świadczeń pieniężnych (tj. na zapłacie) lub spełnieniu świadczeń niepieniężnych.

Likwidator winien zaspokoić bezsporne wierzytelności zgłoszone przez wierzycieli. Sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, likwidator winien złożyć do depozytu sądowego. W tym celu likwidator powinien dokonać analizy ksiąg oraz dokumentów spółki, celem ustalenia listy znanych spółce wierzycieli.

Upłynnienie majątku spółki

Upłynnienie majątku spółki obejmuje m.in. spieniężenie jej majątku, celem uzyskania środków na zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Rzeczy ruchome mogą być zbywane przez likwidatora z wolnej ręki, jednakże przy zachowaniu należytej staranności w zakresie określenia ich ceny.

Nieruchomości mogą być zbywane zasadniczo w drodze publicznej licytacji. Zbycie nieruchomości z wolnej ręki może nastąpić jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników. Tym samym, zasadniczym trybem właściwym do zbycia nieruchomości jest publiczna licytacja. Sprzedaż z wolnej ręki może nastąpić jedynie na mocy uchwały wspólników, zezwalającej na zbycie nieruchomości z wolnej ręki i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.

Podział pozostałego majątku spółki pomiędzy wspólników

Jeżeli po wypełnieniu zobowiązań spółki i zaspokojeniu lub zabezpieczeniu jej wierzycieli spółce pozostanie majątek, likwidator dzieli ten majątek pomiędzy wspólników spółki. Podział następuje stosownie do postanowień umowy spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera w tym zakresie postanowień – w stosunku do udziałów wspólników. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może jednak nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na obowiązki likwidatora w zakresie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Dłużnik (także spółka z o.o. w likwidacji) jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W wypadku spółki z o.o., obowiązek taki ciąży m.in. na likwidatorze spółki. Jeżeli zatem nastąpi stan niewypłacalności spółki z o.o. w likwidacji, likwidator powinien złożyć wniosek o ogłoszenie jej upadłości.

Reprezentowanie spółki wobec osób trzecich i prowadzenie jej spraw

W granicach wynikających z czynności likwidacyjnych, likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki, w tym występowania w jej imieniu przed sądami oraz organami administracyjnymi. Uznanie, czy dana czynność ma charakter czynności likwidacyjnej, wymaga oceny z punktu widzenia celów likwidacji i konkretnej sytuacji, w jakiej czynność ta jest dokonywana. Zdarzają się wypadki, w których np. rozpoczęcie nowych interesów spółki z o.o. w likwidacji jest uzasadnione, a nawet konieczne, z punktu widzenia celów likwidacji.

Na likwidatorze ciążą także zadania związane z wykonywaniem obowiązków korporacyjnych, w tym m.in. dot. zwoływania zgromadzeń wspólników.

Wykonywanie czynności sprawozdawczych przez likwidatora

Likwidatorzy są uważani za kierowników jednostki i ciążą na nich obowiązki uregulowane ustawą z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości. W szczególności likwidator powinien, po upływie każdego roku obrotowego, składać zgromadzeniu wspólników sprawozdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe do zatwierdzenia. Następnie powinien przedkładać te dokumenty sądowi rejestrowemu oraz właściwemu urzędowi skarbowemu.

Likwidator winien sporządzić bilans otwarcia likwidacji oraz przedłożyć go zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia. Obowiązek ten powinien zostać wykonany w ciągu piętnastu dni od zajścia zdarzeń powodujących likwidację (rozwiązania spółki). Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej. Likwidator powinien także rozważyć, czy dane bilansu nie wskazują na konieczność zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Po drugie, likwidator winien sporządzić i przedstawić do zatwierdzenia zgromadzeniu wspólników tzw. sprawozdanie likwidacyjne. Jest to sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Podobnie jak zwykły (roczny) bilans, sprawozdanie likwidacyjne powinno być przedstawione wspólnikom do wglądu i zatwierdzenia. Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego i po zakończeniu likwidacji likwidator powinien ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdanie i złożyć je sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Jeżeli zgromadzenie wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidator powinien wykonać te czynności bez zatwierdzenia sprawozdania przez zgromadzenie wspólników.

Likwidator powinien także sporządzić i przedstawić zgromadzeniu wspólników sprawozdanie na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, które następuje wobec zakończenia działalności jednostki na skutek jej likwidacji. Sprawozdawanie to winno zostać ogłoszone w siedzibie spółki oraz złożone sądowi rejestrowemu.

Wykonanie końcowych czynności przez likwidatora

Na koniec, księgi i dokumenty rozwiązanej spółki z o.o. muszą zostać oddane przez likwidatora na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. W braku takiego wskazania, przechowawcę wyznaczy sąd rejestrowy. Likwidator winien zabezpieczyć środki finansowe, które pozwolą na wykonanie ww. obowiązku (np. zapłatę wynagrodzenia dla przechowawcy).

Po zakończeniu likwidacji oraz dokonaniu ogłoszenia sprawozdania likwidacyjnego, likwidator ma obowiązek złożyć wniosek do sądu rejestrowego o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Ma on także obowiązek poinformować sąd rejestrowy o miejscu przechowywania dokumentacji rachunkowej spółki.

Likwidator zawiadamia także o rozwiązaniu spółki właściwy urząd skarbowy oraz przedkłada temu urzędowi sprawozdanie likwidacyjne oraz sprawozdanie na dzień zakończenia likwidacji spółki. Zawiadamia go także o miejscu przechowywania dokumentacji rachunkowej rozwiązanej spółki.