Odwołanie zgromadzenia wspólników – kto i kiedy może odwołać zgromadzenie wspólników spółki z o.o.

Do 1 marca 2019 r. nie było jasne, czy można odwołać zwołane zgromadzenie wspólników spółki z o.o. Zasadniczo, możliwość odwołania zgromadzenia wspólników była dopuszczana w orzecznictwie i doktrynie. Brak jednoznacznej regulacji rodził jednak spory korporacyjne. Ustawodawca postanowił interweniować i przesądził kwestię odwołania zgromadzenia wspólników.

Odwołanie zgromadzenia wspólników – generalna zasada

Sądu Najwyższego w 2009 r. wskazał, że pomimo braku w przepisach Kodeksu spółek handlowych wyraźnego przyznania uprawnienia do odwołania zgromadzenia wspólników spółki z o.o. jej zarządowi, okoliczności faktyczne sprawy mogą prowadzić do uznania takiej czynności za zgodną z prawem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 604/08).

 

Choć Sąd Najwyższy przesądził możliwość odwołania zgromadzenia wspólników, powstawały spory, w jakich sytuacjach jest to dopuszczane. Pojawiały się głosy, że odwołanie zgromadzenia wspólników może nastąpić tylko z ważnych i uzasadnionych powodów. Do zdarzeń takich zaliczono m.in. wystąpienie zdarzenia, które uniemożliwia odbycie zgromadzenia wspólników w podanym czasie i miejscu lub dotarcie na nie znacznej części wspólników. Niepewność prawa nierzadko wywoływała spory korporacyjne.

 

Zgodnie z obowiązującym od 1 marca 2019 r. przepisem art. 235 § 4 Kodeksu spółek handlowych, zwołujący ma prawo odwołania zgromadzenia wspólników spółki z o.o. Biorąc pod uwagę, że zazwyczaj uprawnionym do zwoływania zgromadzenia wspólników jest zarząd, także on może odwołać zwołane zgromadzenie. W pewnych wypadkach prawo to będzie przysługiwało wspólnikowi upoważnionemu do zwołania zgromadzenia wspólników przez sąd rejestrowy lub przez umowę spółki. Ustawodawca przesądził zatem, że uprawienie do odwołania zgromadzenia wspólników spółki z o.o. nie jest uzależnione od wystąpienia szczególnych przesłanek. Zasadniczo ten, kto zwołuje zgromadzenie wspólników spółki z o.o., może go odwołać.

 

Do kiedy i jak można odwołać zgromadzenie wspólników?

 

Ustawodawca nie przewidział trybu, w jakim powinno nastąpić odwołanie zgromadzenia wspólników. Wydaje się jednak, że odwołanie zgromadzenia wspólników powinno zostać dokonane w takim samym trybie, jak jego zwołanie. Zasadniczo zatem powinno nastąpić za pomocą listów poleconych lub przesyłek nadanych pocztą kurierską. Zamiast listu poleconego lub przesyłki nadanej pocztą kurierską, oświadczenie o odwołaniu zgromadzenia wspólników może być wysłane wspólnikowi pocztą elektroniczną, jeżeli uprzednio wyraził pisemną zgodę na zawiadomienie go o zgromadzeniu wspólników w taki sposób. Taki restrykcyjny pogląd aprobowany jest przez część przedstawicieli doktryny.

 

Odwołanie zgromadzenia wspólników w powyższy sposób może jednak okazać się niemożliwe ze względów czasowych. Część doktryny uważa, że w takim wypadku nie trzeba dochowywać powyższej procedury. Podnosi się, że odwołanie powinno zostać dokonane w taki sposób, żeby o odwołaniu dowiedzieli się wszyscy zaproszeni na zgromadzenie wspólników. Odwołanie powinno zatem dotrzeć do zaproszonych przed terminem zgromadzenia wspólników w taki sposób, aby mogli się z nim zapoznać. Dla bezpieczeństwa warto zatroszczyć się o potwierdzenia dotarcia do adresata informacji o odwołaniu.

 

Problemy z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych

 

Nie sposób przesądzić, który z powyższych poglądów na temat procedury odwołania podzieli orzecznictwo. Brak określenia procedury i ram czasowych odwołania zgromadzenia wspólników należy oceniać negatywnie. Nie trudno wyobrazić sobie sytuacje, w których sporem zostanie objęta skuteczność odwołania zgromadzenia wspólników. O ile bowiem wiemy, kto może tego dokonać, nie wiemy, czy np. wysłanie odwołania przez e-mail w dniu zgromadzenia wspólników lub nawet dzień wcześniej można uznać za skuteczne. Jeżeli na nieskutecznie odwołanym zgromadzeniu stawi się choćby część wspólników i podejmą oni uchwałę, zrodzi się spór co do jej ważności. Spór niejednokrotnie znajdzie swój finał w sądzie. Takie rozwiązanie nie sprzyja pewności obrotu prawnego.

 

Dla bezpieczeństwa zaleca się zatem rozsądne korzystanie z prawa do odwołania zgromadzenia wspólników. Oświadczenia o odwołaniu powinny być doręczane z możliwie największym wyprzedzeniem w sposób, który nie pozostawi wątpliwości odnośnie do skuteczności ich doręczenia. Jeżeli jest ku temu możliwość i czas, najlepiej skorzystać z priorytetowej przesyłki pocztowej lub kurierskiej.

 

Odwołanie zgromadzenia wspólników – wyjątki

 

Od generalnej zasady zezwalającej na odwołanie zgromadzenia wspólników są jednak pewne wyjątki. Nie w każdym wypadku zarząd lub inny podmiot zwołujący może swobodnie odwołać zgromadzenie wspólników. Ograniczenia w tym zakresie podyktowane są koniecznością ochrony wspólników mniejszościowych.

 

W Kodeksie spółek handlowych zastrzeżono tzw. prawa mniejszości. Dają one możliwość przeciwstawienia się przez mniejszościowych wspólników dyktatowi wspólników dominujących w spółce z o.o. Wśród takich praw znajduje się m.in. prawo żądania zwołania zgromadzenia wspólników. Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego zgromadzenia wspólników.

 

Jeżeli z żądaniem zwołania zgromadzenia wspólników spółki sp. z o.o. wystąpią wspólnicy mniejszościowi, tylko oni będą uprawnieni do odwoływania zgromadzenia wspólników zwołanego z ich inicjatywy. Zgodnie z nowym przepisem art. 236 § 3 Kodeksu spółek handlowych, wspólnik lub wspólnicy, którzy zażądali zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, mają wyłączne prawo jego odwołania. Tym samym, zarząd lub inny podmiot nie może zniweczyć uprawnienia mniejszościowych wspólników, odwołując zwołane z ich inicjatywy zgromadzenie wspólników.

 

Odwołanie zgromadzeń wspólników zwołanych przed 1 marca 2019 r.

Nowelizacja nie przewiduje przepisów przejściowych. Tym samym, nowe zasady niewątpliwie odniosą się do zgromadzeń wspólników zwołanych po 1 marca 2019 r.

 

Wydaje się jednak, że prawo odwołania zgromadzenia wspólników będzie także dotyczyło zgromadzeń wspólników, które zostały zwołane przed 1 marca 2019 r., ale mają się odbyć już po tej dacie. Może to mieć istotne znaczenie dla zwyczajnych zgromadzeń wspólników zwołanych m.in. dla zatwierdzenia sprawozdań rachunkowych za ubiegły rok obrotowy.