Kadłubowa Rada Nadzorcza - niezgodny ze statutem skład Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej

Rada Nadzorcza spółdzielni mieszkaniowej musi liczyć co najmniej 3 członków. Statuty spółdzielni nierzadko ustalają jednak tę liczbę na wyższym poziomie. Czy tzw. kadłubowa Rada Nadzorcza, mająca mniej członków niż wymaga statut, może podejmować uchwały?

 

Minimalna liczba członków Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej

 

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych nie zawiera regulacji dotyczących liczebności Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej. Zgodnie jednak z przepisem art. 1 ust. 7 tej ustawy, w zakresie w niej nieuregulowanym stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze.

 

Art. 45 ust. 1 Prawa spółdzielczego zawiera regulację odnoszącą się do liczebności Rady Nadzorczej spółdzielni. Wskazuje on, że Rada Nadzorcza składa się co najmniej z 3 członków. Są oni wybranie stosownie do postanowień statutu przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebrania grup członkowskich.

 

Określenie w statucie liczebności Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej

 

Wspomniany art. 45 § 1 Prawa spółdzielczego określa minimalną liczbę członków Rady Nadzorczej. Oznacza to, że musi ona składać się co najmniej z 3 członków. Rada Nadzorcza spółdzielni mieszkaniowej licząca mniej niż 3 członków nie może skutecznie działać i podejmować uchwał.

 

Przepis ten zawiera także upoważnienie dla spółdzielni do określenia większej liczby członków Rady Nadzorczej. Określenie w statucie spółdzielni mieszkaniowej większej liczby członków Rady Nadzorczej jest postanowieniem zgodnym z ustawą. W takiej sytuacji statut, a nie ustawa określa liczbę członków Rady Nadzorczej.

 

Kadłubowa Rada Nadzorcza spółdzielni mieszkaniowej

 

Nierzadko dochodzi do sytuacji, w której liczba członków Rady Nadzorczej spada poniżej liczy wskazanej statucie. Przyczyną tego może być niedokonanie wyboru wymaganej liczby członków przez Walne Zgromadzenie. Może być to także konsekwencja wygaśnięcia mandatów wybranych członków w trakcie trwania kadencji.

 

Sąd Najwyższy i sądy powszechne w kilku orzeczeniach oceniały, czy Rada Nadzorcza w składzie mniej licznym od określonego w statucie nadal istnieje. Tym samym, czy istnieją podejmowane przez nią uchwały. Rada Nadzorcza w niekompletnym składzie bywa nazywana organem kadłubowym.

 

Istotny głos orzecznictwa w powyższej kwestii wyraził Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów. Podjął on uchwałę mającą moc zasady prawnej. Uznał, że Rada Nadzorcza spółdzielni pracy w składzie mniejszym od przewidzianego w statucie jest uprawniona do wykluczenia członka ze spółdzielni, przy zachowaniu wymaganego quorum do podjęcia uchwały, obliczonego od faktycznie wybranej liczby członków rady zgodnie ze statutem, chyba że jej skład uległ zmniejszeniu poniżej 3 członków (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1987 r. III PZP 30/87, OSNC 1988/5/57).

 

Powyższa uchwała zapadła na gruncie spółdzielni pracy. Niemniej jednak, dotyczyła ona przepisu art. 45 § 1 Prawa spółdzielczego. Przepis ten reguluje omawianą kwestię także w wypadku spółdzielni mieszkaniowych.

 

Konieczność zachowania statutowego kworum Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej

 

Analizując treść przywołanej uchwały Sądu Najwyższego można dostrzec, że wskazuje ona dwa podstawowe warunki podejmowania uchwał przez kadłubową Radę Nadzorczą.

 

Po pierwsze, musi ona liczyć co najmniej 3 członków. W przeciwnym wypadku staje się organem nieistniejącym.

 

Po drugie, przy głosowaniu konieczne jest zachowanie wymogów co do kworum. Rada Nadzorcza, jeżeli liczy co najmniej 3 członków, nadal istnieje. Skuteczność jej działania może jednak być ograniczona ze względu na postanowienia statutu lub innego aktu wewnętrznego spółdzielni. Takimi postanowieniami są określone w statucie warunki i sposób podejmowania uchwał przez ten organ.

 

Kworum wg Słownika Języka Polskiego oznacza

„liczbę członków jakiegoś zgromadzenia niezbędna do prowadzenia obrad, prawomocności wyborów lub uchwał”.

 

Tym samym, kadłubowa Rada Nadzorcza może podejmować uchwały tylko wówczas, gdy zachowane są statutowe wymagania co do kworum. Zasadniczo chodzi zatem o obecność przy podejmowaniu uchwały odpowiedniej liczby członków Rady Nadzorczej.

 

Obliczanie kworum w wypadku Rady Nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej

 

Statuty spółdzielni mieszkaniowych zawierają różnego rodzaju regulacje dotyczące podejmowania uchwał przez ich Rady Nadzorcze. Często wymagają, aby uchwały były podejmowane przy udziale co najmniej połowy liczby członków Rady Nadzorczej.

 

W orzecznictwie kilkukrotnie wyjaśniano, jak należy rozumieć postanowienie statutu określające liczbę członków Rady Nadzorczej oraz uzależniające możliwość podejmowania przez ten organ uchwał przy udziale co najmniej połowy liczby członków Rady Nadzorczej. Zwykło się przyjmować, że postanowienia takie należy rozumieć jako zawierające wymaganie, by w posiedzeniu Rady Nadzorczej uczestniczyła przynajmniej połowa statutowej liczby członków Rady Nadzorczej, nie natomiast minimalnej przewidzianej w ustawie.

 

Powyższe oznacza, że dla ważności i skuteczności uchwał niezbędna jest obecność co najmniej połowy składu Rady Nadzorczej wybranej zgodnie ze statutem. Nie wystarcza udział połowy aktualnego, zdekompletowanego składu Rady Nadzorczej.

 

Przykładowo. Jeżeli statut spółdzielni ustala liczbę członków Rady Nadzorczej na 8 członków i wymaga udziału co najmniej połowy liczby członków Rady Nadzorczej przy podejmowaniu jej uchwał, to kworum wynosi 4 członków. Jeżeli zatem taka Rada Nadzorcza będzie faktycznie liczyła 4 członków, dla podejmowania uchwał konieczna będzie obecność wszystkich jej członków. Gdy jej liczebność spadnie do 3 członków, nie będzie ona w stanie podejmować ważnych i skutecznych uchwał.

 

Każdorazowo należy jednak dokładnie zbadać konkretne postanowienia statutowe i regulacje innych aktów obowiązujących w danej spółdzielni (np. regulaminu Rady Nadzorczej). Mogą one w odmienny sposób kształtować wymogi co do zdolności Rady Nadzorczej do podejmowania uchwał.